NGHỆ THUẬT KIẾN TRÚC PHẬT GIÁO NEPAL

CHƯƠNG VIII

NGHỆ THUẬTKIẾN TRÚC
PHẬT GIÁO NEPAL

  I. LƯỢC SỬ PHẬT GIÁO TẠI NEPAL

Nepal (phiên âm tiếng Việt: Nê-pan), tên chính thức theo Hiến pháp là Cộng hòa dân chủ liên bang Nepal (trước kia gọi là Vương quốc Nepal ) (tiếng Nepal: नेपाल [neˈpaːl] (trợ giúp·thông tin)) là một quốc gia nằm kín trong lục địa tại vùng Himalaya ở Nam Á có phần chồng gối với Đông Á, giáp biên giới với Tây Tạng của Trung Quốc ở phía bắc và Ấn Độ ở phía nam, đông và tây.Trước đây, Nepal thuộc Ấn Độ, là quê hương của dòng họ Thích Ca, là nơi đức Phật ra đời. Nepal lại có một sự đa dạng địa hình đáng kinh ngạc, từ Terai ẩm ở phía nam tới Himalaya cao ngất ở phía bắc. Nepal có tám trong số mười đỉnh núi cao nhất thế giới, gồm Đỉnh Everest, nằm gần biên giới Trung Quốc.

II.  NGHỆ THUẬT PHẬT GIÁO NEPAL

Sự gìn giữ xã hội truyền thống và những hình thức sau này của đạo Phật là nhiệm vụ của những người trị vì xứ Nepal và Tây Tạng, ở những rặng núi phía nam Hy Mã Lạp Sơn là có thể thuận tiện du nhập vào từ vùng Bắc ấn, và phong cách Gupta trọn vẹn thuộc thế kỷ VI tìm thấy được những người hành nghề đầy lòng nhiệt tình và khéo tay ở đây. Loại đá màu xám - lục mịn hạt của vùng thung lũng Kathmandu thích hợp tốt cho những loại tượng trang nhã hấp dẫn của Ấn giáo lẫn Phật giáo. Nhờ phẩm chất ưu tú của nghệ thuật khắc chạm và sự thông hiểu các tiêu chuẩn mô tả, các họa sĩ người Nepal không thể bị chê trách. Đôi khi, đặc biệt do ảnh hưởng của những tượng kim loại nhỏ đến từ Bengal thuộc thời kỳ Pala, các tác phẩm điêu khắc có khuynh hướng trang nhã và uốn khúc quá mức. Nhưng sự xử lý về y phục và sự thêm vào những loại đá quí vừa ở vòng đeo cổ, băng cánh tay, khăn trùm đầu tô điểm cho dáng vẻ từ bi và mềm mại.

Trong tất cả những tác phẩm điêu khắc trên đá của người Nepal còn tồn tại, thì tác phẩm quan trọng nhất là Jalashayana Narayana ở làng Budhanilkantha gần Kathmandu. Tiếng Sanskrit gọi là Vishnu Anantashayin, tượng này là một biểu tượng thần Vishnu (Narayana) được chống đỡ bởi rắn thần Ananta, người ta cho là nổi trên Đại Dương Vũ Trụ trong nhiều niên kỷ giữa thời kỳ hủy hoại và sáng tạo. Một khái niệm cơ bản của người Hindu, hình tượng này vẫn được người Phật giáo và ấn giáo tiếp tục thờ cúng giống nhau. Một hình tượng đạt được một ý niệm nào đó về sức mạnh của đức tin tôn giáo với quyền lực hoàng gia ở thế kỷ thứ bảy là một bức tượng cao 6,4m được chạm trổ từ tảng đá duy nhất được mang về từ vùng đồi núi đến thung lũng Kathmandu khi tác phẩm điêu khắc được vua Vishnugupta đặt làm khoảng năm 641.

Một bản viết tay có nguồn gốc từ Nepal, dựa trên phong cách của các bản viết tay thuộc khu vực Đông ấn được xuất khẩu sang Nepal, có niên đại đến năm 1111, khoảng 50 đến 100 năm sau đối với bản thứ nhất. Nó cho thấy sự tinh xảo tuyệt vời hơn, đặc biệt ở sự xử lý đường kẻ. Đường gờ, ở màu hoặc sắc màu, hầu như đồng màu. Những biểu thị của đường viền hoặc của sự chuyển động được tạo nên bởi những đường kẻ bên ngoài. Trong bản viết tay này, chúng ta có những hình thức mô tả duy nhất về các vị thần, hiện hữu trong kiểu bố trí bất biến ở những vầng hào quang của họ. Không có những quang cảnh trình bày về những phong cảnh, những nội thất, hoặc bất cứ sự bố trí nào ở khoảng không. Nó là một hình thức mỹ thuật mang tính qui ước thuộc giới tăng lữ, nổi trội bởi sự mô tả bằng tranh tượng của Phật giáo Đại thừa, nhưng, giống như đồ đồng, đầy vẻ duyên dáng cùng với đường nét uyển chuyển ở các nhân vật.

Mặc dù những bức họa đầu tiên có qui mô lớn từ đông bắc ấn thông thường là vô danh, có một số tác phẩm có tầm cỡ và gây ấn tượng từ Nepal và Tây Tạng. Số nhiều trong những tác phẩm này là những “thangka”, những bức tượng ở khổ tranh cuộn treo tường, trình bày cùng phong cách được nhận ra ở các bức tranh vẽ dưới hình thức làm to ra. Một bức tượng lộng lẫy ở Bảo tàng Hạt Los Angeles, mặc dù được người ta cho là ở vùng trung bộ Tây Tạng, nhưng hầu như hoàn toàn thuộc phong cách Nepal, chứng thực tính quan trọng những cách diễn đạt về mỹ thuật Nepal và Pala ở sự hình thành khuôn mẫu riêng biệt sau cùng của Tây Tạng. Phẩm chất khác biệt của những bức họa này đem lại những nền tảng cho các “thangkas” của vùng Hy Mã Lạp Sơn sau này, bắt nguồn từ sự tô màu ấm áp của chúng, làm nổi bật màu đỏ, vàng, và cam cùng với những vết màu xanh và xanh lục nhỏ, từ những biểu lộ của nét mặt thể hiện sự mãnh liệt của tôn giáo, và những tính cách nhịp nhàng buộc phải lặp lại.

 III. KIẾN TRÚC CHÙA CHIỀN PHẬT GIÁO TẠI NEPAL

 THÀNH PHỐ CỔ KATHMANDU

 

 

 

 

Thành phố cổ Kathmandu - Nepal

Một ngôi đền Phật giáo theo truyền thống Kim Cang thừa tại Kathmandu

Dọc theo những con suối là những dãy cửa hiệu san sát nhau, đồ lưu niệm, vải vóc treo kín mặt tiệm, tràn cả xuống phố để thiên hạ không thể vô tình bước qua. Nghệ thuật chạm khắc tượng đồng và đồ lưu niệm, thờ cúng ở Nepal quả đã đạt đến trình độ siêu đẳng.

 

 1. CHÙA SWAYAMBUNATH

Swayambhu Temple – Buddha Eyes Temple, Kathmandu, Nepal

 Chùa Swayambunath, là chùa cổ nhất Nepal,   tục gọi là "chùa con khỉ" là vì nơi đây có nhiều khỉ. Chùa cách trung tâm thành phố Kathmandu 4 km, có điểm chung với chùa Bonath, xa đến 8km, là ngôi tháp stupa xây theo hình một mạn đà la, biểu thị hình học và chiêm tinh vũ trụ, đồng thời là một "dụng cụ " thiền định.

 

Chân chùa hình vuông tượng trưng Đất, mang một hình bán cầu gharba, sơn vôi trắng, tượng trưng Nước, một khúc tháp vuông tượng trưng Lửa, một cột hình trụ toran tượng trưng Gió và trên cùng một cái lọng tượng trưng Hư Không, tức là ngũ đại Địa, Thủy, Hỏa, Phong, Không cấu thành vũ trụ vật chất. 

 

Cả ba phần trên đều mạ vàng. Cột toran ở chùa Swayambunath gồm có 13 vòng kim loại, còn ở chùa Bonath thì là 13 bậc thang, tượng trưng cho 13 tầng nhận thức tối cao Bodhi. Đặc biệt, từ xa, phần chùa ta để ý đầu tiên là khúc tháp vuông với bốn đôi mắt trừng trừng chú mục vào khách thập phương như để thôi miên, quyến rũ

 

 

Những chiếc pháp luân xa (bánh xe chuyển pháp) là một phần rất đặc trưng của Phật giáo Bắc tông.

 Tháp Swayambunath   ở Kathmandu, Nepal
 Tháp này cũng gọi là  tháp  Văn Thù Sư Lợi Bồ Tát,  Tháp nằm khoảng 2 km về phía tây của Thamel ở Kathmandu, và là một trong những nơi tốt nhất ở Nepal để có được một cái nhìn thoáng qua của nền văn hóa và truyền thống của khu vực.

 

 

 

 

 

 

Tháp Văn Thù trên đỉnh Văn Thù ở Nepal

Từ dưới chân lên tới đỉnh núi Văn Thù là con đường dài 360 bậc thang đá, luồn dưới tán cây rừng rất đẹp. Dọc đường có rất nhiều cụm thăm viếng thờ cúng, những tượng Phật được chế tác rất công phu và tinh xảo, phần lớn là bằng đá và bằng đồng, một số mới làm thì bằng xi măng trông rất bề thế. Theo một truyền thuyết thì trên ngọn đồi này người ta chứa xá lợi của ngài Ca Diếp trong tháp lớn, nhưng phần lớn lại cho rằng xây tháp chính là để kỉ niệm sự hiển linh của ngài Văn Thù.

  2. CHÙA BRISBANE  HÒA BÌNH

 Chùa  này ở  South Bank Parklands, Nepal.Năm 1986,  Liên Hiệp Quốc tổ chức năm Hoa Bình, Quốc vương Nepal chấp thuân tham gia triển lãm 88. Chùa Hòa Bình được kỹ sư Jochen Reier người Đức xây dựng

 

The Brisbane Nepal Peace Pagoda at South Bank Parklands.

 3. CHÙA PATAN

Chùa Patan là chùa cổ  ở nam  Kathmandu,  với 18 chùa lớn. Chùa Patan có một lịch sử tốt đẹp. Khi vua A Dục  thăm Nepal , công chúa  Charumati  bèn ở lại  Nepal  và xây dựng Patan Nơi này cũng nổi tiếng về các tượng Phật tượng trưng cho nghệ thuật Patan

 

 

 

  Tháp A Dục

 

 

 

Phía ngoài Patan có bốn tháp  lớn A Dục, xung quanh có những tháp nhỏ cũng tên A Dục..

4. CHÙA NYATAPOLE 

Chùa này ở Bhaktapur ở phía tây Kathmandu.

 

Ngôi chùa Nyatapola 5 mái cao 30 mét trong Taumadhi Square ở Bhaktapur.

Chùa Nyatapole  có tháp Bhatapur  5 tầng, cao 30 m là tháp cao nhất ở  thung lũng Kathmandu. Đó là một tòa tháp xây gạch đỏ thành hàng dài trên đường phố khiến ta nhớ đến nghệ thuật thời trung cổ. 

THÁP BHAKTAPUR

 

 

 

5. THÁP BODHATH

Đây là tháp to nhất ở Boudhanath,  về phía đông Kathmandu. Đây là trung tâm Phật giáo Tây tạng. Khoảng 1959, một số người Tây Tạng đến ở xung quang tháp.

 

 

 

6. TU VIỆN AMITABHA (Amitabha Monastery)

Đây là chùa Tây Tạng ở Nepal  do Choeje Ayang Rinpoche xây dựng. Chùa ở trên đỉnh cao của thung lũng Kathmandu. Kiến trúc chùa giống một Mạn đà la. Chùa thờ Phật A Di Đà, xung quanh có 15 chùa nhỏ và một trung tâm hưu dưỡng. Chùa có mục đich mở ra cho các tông phái đạp Phật, cho sự trao đổi văn hóa Đông Tây. Trung tâm hưu trí an dưỡng có 64 ngôi lều cho tu sĩ, cư sĩ nam nữ đến thực hành thiền định.

Amitabha Temple and Retreat Center,  Kathmandu

 

 

 Sảnh đường chính của tu viện A Di Đà

 7. THIỀN VIỆN KHAWALUNG  (Khawalung Monaster)

 Thiền viện này ở  Kathmandu, Nepal, trong có tượng Phật A Di Đà.

 Khawalung Monastery  

8. THÁP BOUDHANATH
Boudhanath (Devnagari: बौद्धनाथ) ( cũng gọi là Phật - Boudha, Bouddhanath hay Thich Ca Mâu ni- Khāsa Caitya là một trong những thánh tích của Kathmandu (Yambu), Nepal.. Tháp cách trung tâm Kathmandu 11 km. Đó là một tháp rất lớn, lớn nhất thế giới , cao ngất trời xanh, mang hình Mạn Đà La. Có nhiều người Tây Tạng tị nạn nơi đây. Năm 1979 được UNESCO công nhận là di sản thế giới.

 

 





9. CHÙA HOÀ BÌNH THẾ GIỚI POKHARA ( Pokhara world peace pagoda)

Tháp Pokhara Shanti được kiến trúc theo chùa Phật giáo , ở đồi Ananda ở Pumdi Bhumdi , quận Kaskji, Népal do sư của hội Phật giáo Hòa bình Nhật bản ( Nipponzan-Myōhōji )Morioka Sonin xây dựng năm 1973. Tháp cao 2100m,

 Pokhara world peace pagoda

 

 10. CHÙA CHUỘT (Rat Temple- Nepal)

 

Chùa có tên là Chùa Vàng  The Golden Temple (Hiranya Varna Mahavihar)  ở  Patan trong vùng  Kathmandu, là một chùa rất đặc biệt. Chùa có tượng chuột và nuôi chuột. Chuột sống thành đàn.

 

 

 

 

Người Nepan cho chuột ăn hàng ngày nên chuột rất béo.

11. THIỀN VIỆN SETO GUMBA (WHITE GUMBA) -  NÚI  A DI ĐÀ (DRUK AMITABHA MOUNTAIN)
 

 

 

Seto Gumba – Buddha Monastery located at Sitapaila, Kathmandu, Nepal

 

 Thiền viện này ở Sitapaila. gần  Kathmandu, Nepal

Thiền viện ở giữa sương mù của vùng hoang dã  trong thung lũng Seto Gumba  thuộc núi A Di Đà. chùa có khoảng 300 ni.

 

 

 Khách thập phương vào ra tự do không cần đóng tiền vào cửa.

 

 12. THIỀN VIỆN NAM MÔ PHẬT  (Namo Buddha:)

 Thiền viện này ở trên núi xa  Kathmandu.hai giờ rưỡi. Đây là nơi linh thiêng bậc nhất của Phật giáo thế  giới. Chùa này cũng là chùa cổ nhất ở làng Nam mô Phât (Namo Buddha),  dưới vùng đấtThrangu Rinpoche Chùa này thuộc phái Lạt ma Tây tạng.


Namo Buddha – Buddha Monastery

13. LÂM TỲ NI  (Lumbinī )

Lâm Tỳ Ni là nơi đức Phật sinh ra. (Lumbinī (Sanskrit: लुम्बिनी, "the lovely"),là nơi có nhiều chùa , gồm chùa  Ma Già (Mayadevi temple),

 

p 

14. THIỀN VIỆN BENCHEN

Có hai thiền viện Benchen Phật giáo. Một ở Tây Tạng bị Trung Cộng đốt năm 1959,  sau tái thiết năm 1980. Thiền viện Benchen thứ hai ở Kathmandu, Nepal, do hai nhà sư lưu đầy  Tulkus ở thiền viện chánh Tây Tạng.